محسن سوهانی: پخش مجدد سریال “*افسانه‌ی جومونگ*” نه تنها یک خطای راهبردی محتوایی در نسبت با رسانه ملی و بومی، که تناقضی آشکار با شعار امید بخش “*هویت محوری*” است.
اما از سوی دیگر تامل بر روش و رویکرد جریان تولید فیلم و سریال کره‌ای (K-dramas) می‌تواند آموزه‌های پیش برنده‌ای برای هویت محور ساختن صنعت سرگرمی و هنر‌های نمایشی ایرانی، به ویژه تولید فیلم و سریال در رسانه ملی داشته باشد.
در کوران جنگ جهانی دوم، آمریکا هوشمندانه دانشمندان فراری از ترس هیتلر را به آغوش باز خود جذب کرد. یکی از شاخه‌های نوظهوری که در علوم انسانی به واسطه‌ی این سرمایه‌ی علمی و از پیوند میان رشته‌ای بین شاخه‌های مختلف نظیر جامعه‌شناسی، روانشناسی، علوم سیاسی و… پدید آمد “*علوم ارتباطات*” بود.
ابزاری که با تقویت رسانه‌های آمریکایی، به ویژه کارکرد ایجاد انگیزش ضمن تصویرسازی و خیال آفرینی (imagination) دیوار‌های بتنی بلوک شرق را در هم شکست، دست برتر غربی‌ها را رقم زد و فرهنگ لیبرالیستی آمریکا را هژمونیک ساخت.
اسب تروایی که در دهه‌ی ۹۰ میلادی جوزف نای (استاد شاخص علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه هاروارد) از آن و جاذبه‌ی بالایش تحت عنوان: {ستون اصلی قدرت آمریکا و یکی از مهم‌ترین ابزار‌های نفوذ قدرت آن کشور در عرصه‌ی بین‌الملل} یاد کرد.
*”قدرت نرم”* (soft power) در معادلات پیچیده‌ی پازل قدرت و جنگ ترکیبی (Hybrid warfare) عصر جدید، هم چنان اصلی‌ترین و تعیین کننده‌ترین قطعه است.
از میان فرهنگ‌های جهان، کره‌ی جنوبی جزو کشور‌هایی است که توانست با فهم دقیق نسبت به این عامل و ایجاد توسعه‌ی متوازن، به ویژه طی تولیدات راهبردی و تسخیرگر در عرصه‌های موسیقی (K-po) و فیلم و سریال (k-drama) صاحب سبک شود و از دهه‌ی ۱۹۹۰ به این سو قدرت نرم خود را در عرصه‌ی بین المللی تا حدی گسترش دهد که از آن به “*موج کره‌ای یا هالیو*” (Hallyu) تعبیر می‌شود.
از سال ۲۰۲۰، دیکشنری آکسفورد این کلمه را که ترکیبی از “ها” یا “هان” به معنی “کره‌ای” و “لیو” به معنی “موج” است به آخرین ویرایش خود اضافه کرد.
بنابر گزارش اعتراف گونه‌ی واشینگتن پست طی این موج، آمار گسترش صنعت سرگرمی کره‌ی جنوبی باعث شده تا فروش کالا‌ها و خدمات این کشور نظیر: خوراک، پوشاک و کلاس‌های زبان کره‌ای در سراسر جهان به شکل چشمگیری افزایش یابد.
هر چند این موج تبلیغ موثر و برندسازی کره‌ای ها، ناشی از سیاستگذاری هدفمند و مدیریت روشمند طی سه دهه‌ی اخیر، به خصوص *بهره گیری هوشمندانه از فرصت بستر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی* است، اما ریشه‌های آن به سال ۱۹۷۲ میلادی و زمانی بر می‌گردد که تلاش خود را برای هویت محور ساختن نمایش‌های رادیویی در زمانی که تحت حاکمیت ژاپن بودند آغاز کردند. “چئونگسیل هونگسیل” نمونه‌ای از این نمایش‌های موفق رادیویی است که در شکل گیری همگرایی ملی پیرامون هویت بومی نقش موثری داشت.
پس از آن نیز با پیدایش تلویزیون سریالهای موفقی را با راهبرد بازنمایی فرهنگ قومی (به عنوان نمونه: عشق و جاه طلبی) و هویت تاریخی (به عنوان مثال: ۵۰۰ سال چوسون) به روی آنتن بردند که در زمان پخششان خیابان‌های شهر خلوت می‌شد.
مخاطب سنجی سریالهای تلویزیونی کره‌ای پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران، به ویژه “جواهری در قصر” یا “افسانه جومونگ” نشان می‌دهد مخاطبان ناخودآگاه از مفاهیمی، چون آشپزی و طب سنتی کره‌ای یا تاریخ باستان دوران حاکمیت گوگوریو در این کشور شناخت بنیادین و تاثیر الهام بخشی یافته اند.
دولت کره جنوبی در سال ۲۰۱۴ یک درصد از بودجه سالیانه‌ی خود را به توسعه‌ی صنایع فرهنگی خلاق اختصاص داد و حدود یک میلیارد دلار نیز برای تربیت سرمایه‌ی انسانی متخصص و ترویج فرهنگ بومی عامه در بدنه‌ی جامعه هزینه کرد.
در امتداد این مسیر و مدیریت هدفمند تخصصی بودکه:
فیلم‌های سینمایی با جان مایه‌ی مولفه‌های فرهنگی کره‌ای علاوه بر سود دهی به موفقیت‌های بزرگ جهانی دست یافتند.
مثلا: فیلم سینمایی “*همراه با خدایان: دو جهان*” که کیفیت تولید و جلوه‌های ویژه اش طعنه به آثار هالیوودی می‌زند، با زیرلایه‌ی تبلیغ بودائیسم نقش موثری در اشاعه‌ی باور‌های این آیین بومی کره‌ای داشت.
یا فیلم سینمایی “*انگل*” با درونمایه‌ی نقد اقتصاد و فرهنگ لیبرالیستی توانست نخل طلای کن و تندیس اسکار را از آن خود کند و خوش بدرخشد؛ و یا طی نمونه‌ای شاخص و قابل ملاحظه: سریال “*بازی مرکب*”، ۲۸ روز پس از انتشار در ۹۰ کشور با بیش از ۱۱۱ میلیون مخاطب توانست به پربیننده‌ترین مجوعه‌ی نتفلیکس تبدیل شود تا این پلتفرم طی سال‌های اخیر بیش از یک میلیارد دلار برای توسعه‌ی استودیو‌های تولید فیلم و سریال در کره جنوبی هزینه کند.
از سوی دیگر موج کره ای، گردشگران را از اقصی نقاط جهان به سمت کره جنوبی روانه کرد تا علاوه بر ارزآوری سرشار، میراث فرهنگی این کشور را به رخ بکشد.
همه این‌ها به اختصار یعنی: {*توسعه‌ی متوازن فرهنگی*} یا به عبارت ساده: {*یک تیر با چند نشان*}
به این نکته‌ی تامل برانگیز توجه داشته باشیم که: *درآمد صادرات نفت ایران و صادرات صنایع خلاق فرهنگی توسط کره جنوبی در مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ تقریبا برابر بوده اند. ”*
امید که جمهوری اسلامی ایران نیز به پشتوانه‌ی میراث هزاران سال فرهنگ و تمدن درخشان، از جمله آثار فرزانگان و ادیبان بی بدیل، با اتخاذ رویکرد هدفمند و روش‌های تخصصی، در امتداد تلاش‌های نا تمام هنرمندانی، چون علی حاتمی فقید در جهت تولید فیلم و سریال ایرانی، موج فراگیر گفتمان ایرانی-اسلامی را در سطح جهان رقم بزند.
